Muzeum Sztuki Ōhara – historia powstania

Jest to pierwsze w Japonii prywatne muzeum sztuk pięknych prezentujące sztukę zachodnią. Założone przez Ōhara Magosaburō (1880-1943), ukończone 5 listopada 1930 r. zaledwie w siedem miesięcy. Miało upamiętniać zmarłego malarza Kojimę Torajirō (1881-1929).

Jak doszło do powstania Muzeum? I dlaczego upamiętniało Torajirō? Musimy cofnąć się trochę w czasie.

W 1897 roku Magosaburō wyjechał do Tokio, aby kontynuować naukę w Tōkyō Senmon Gakkō (obecny Uniwersytet Waseda). Kiedy okazało się, że więcej czasu poświęca na rozrywkę niż na naukę, został sprowadzony z powrotem do Kurashiki. Po powrocie pożałował swojego postępowania i zaczął poważnie podchodzić do życia. Przejął po ojcu biznes i poświęcił się pracy.

Na początku XX wieku, dom rodu Ōhara odwiedza Kojima Torajirō. Właśnie został przyjęty do Tokijskiej Szkoły Sztuk Pięknych i przyjechał prosić o wsparcie w ramach stypendium Ōhary. Magosaburō, pełniący rolę głowy rodu, zauroczony szczerością Torajirō podjął decyzję o przyznaniu mu stypendium.

Początkowa relacja malarz – mecenas sztuki przerodziła się w przyjaźń na całe życie.

Torajirō był zdolny i pracowity do tego stopnia, że czteroletnie studia ukończył w dwa lata. Kontynuował naukę na wyższym poziomie. W 1907 roku zgłosił swój obraz „Ogród miłosierdzia” na wystawę sztuk pięknych odbywającą się w ramach Tokijskiej Wystawy Przemysłowej. Zdobył pierwszą nagrodę, a sam obraz został zakupiony przez ówczesne Ministerstwo Dworu Cesarskiego. 

Słysząc takie wspaniałe wieści, Magosaburō zachęca Torajirō do wyjazdu na studia do Europy. Torajirō w 1908 r. wyjeżdża do Paryża, a później przenosi się do Gandawy w Belgii. Kończy z wyróżnieniem tamtejszą Akademię Sztuk Pięknych. Wraca do ojczyzny, żeni się, osiada w Sakazu w Kurashiki i tworzy.

W 1919 roku, po namowach Magosaburō, Torajirō po raz drugi wyjeżdża na studia do Europy. Tym razem prosi swojego mecenasa o pozwolenie na zakup obrazów, nie na własny użytek, ale dla japońskiego świata sztuki. Magosaburō już raz wyraził zgodę na zakup obrazu „Hair” francuskiego malarza Edmon Aman-Jean (1858-1936) podczas pierwszego pobytu Torajirō w Europie. Ale tym razem podjęcie decyzji zajęło mu ponoć cały rok. Wątpił bowiem, czy kolekcjonowanie i pokazywanie publicznie sztuki europejskiej w Japonii będzie miało jakikolwiek sens.

Co się okazało? W 1921 roku Torajirō wrócił do kraju przywożąc ze sobą ponad dwadzieścia obrazów, m.in.: „Lilie wodne” Claude’a Moneta, „Panią Matisse” Henriego Matisse’a, obrazy Alberta Marquet i Paula Sérusier. W szkole podstawowej w Kurashiki zorganizowano wystawę tych obrazów. I wyobraźcie sobie, że od stacji Kurashiki aż do szkoły podstawowej ciągnęła się długa kolejka ludzi z całego kraju pragnących obejrzeć zagraniczne malarstwo.

Widząc to zainteresowanie Magosaburō całkowicie pozbył się wątpliwości i podjął decyzję o ponownym wysłaniu Torajirō do Europy, tym razem wyłącznie w celu zgromadzenia dzieł sztuki. Podczas tej wyprawy Torajirō zakupił m.in.: „Zwiastowanie” El Greca, „Te Nave Nave Fenua” Paula Gauguina i „High Noon in the Alps” Giovanniego Segantini.

Niestety w 1929 roku Kojima Torajirō zmarł przedwcześnie w wieku 47 lat.

Magosaburō bardzo przeżył śmierć przyjaciela. Postanowił wybudować muzeum, w którym mógłby zaprezentować szerokiej publiczności obrazy własne Torajirō i te przywiezione przez niego z Europy. Mimo że Japonia akurat pogrążona była w recesji, a firma Kurabō, którą kierował Magosaburō borykała się z problemami, udało się w 1930 roku otworzyć Muzeum Sztuki Ōhara. 

Po drugiej wojnie światowej rozwojem Muzeum zajął się Sōichirō – najstarszy syn Magosaburō. Sōichirō (1909-1968) postanowił powiększyć i kolekcję obrazów, i przestrzeń wystawową. Zgromadził dzieła malarzy należących do Szkoły Paryskiej, a także innych twórców europejskich i amerykańskich z lat 20. XX wieku. Zaczął zbierać również obrazy japońskich artystów. Na tę nową kolekcję w 1961 roku dobudowano do muzeum Aneks.

Sōichirō zbierał również wyroby rękodzielnicze od zaprzyjaźnionych artystów, na które w latach 1961-1963 wybudował Pawilon Rzemiosła.

Po śmierci Sōichirō kontynuowano prace nad powiększaniem Muzeum. W 1970 roku ukończono Galerię Sztuki Azjatyckiej, w 1981 roku – Izbę Pamięci Kojimy Torajirō, w 1987 roku – salę wystawową w podziemiach Aneksu, a w 1991 roku powiększono budynek główny.

Z ważniejszych wydarzeń w działalności Muzeum można wymienić: 

• wykłady o sztuce zapoczątkowane w 1946 roku;

• dwie duże wystawy zorganizowane w 1951 roku: Matisse’a (w czerwcu) i Picassa (w października);

• koncerty muzealne zapoczątkowane w 1982 roku (odbyło się 157 do 2020 roku, kiedy to zaprzestano dalszej ich organizacji);

• wielkie otwarcie Muzeum Kojimy Torajirō w kwietniu 2025 roku.

Magazyny ryżowe z okresu Edo przekształcono w pomieszczenia muzealne – Pawilon Rzemiosła. Jeden z magazynów wyróżnia się czerwonym kolorem. Mieści się w nim sala Serizawy Keisuke (1895-1984) – twórcy zajmującego się m.in. projektowaniem i barwieniem tkanin. W 1956 roku nadano mu tytuł Żywego Skarbu Narodowego.

żródło zdjęcia: Wikipedia

Autorem głównego budynku Muzeum (na zdjęciu powyżej) jest Yakushiji Kazue (1884-1965) – pochodzący z pref. Okayama architekt, który zaprojektował także kilka innych budynków na zlecenie Magosaburō.